مروری بر نتایج یك تحقیق؛
تغییرات مصرف روغن خانواده های ایرانی در ۱۰ سال قبل
پژوهشگران با انجام یک مطالعه الگوی مصرف کمی و کیفی مصرف روغن را در خانواده های شش مرکز استان (آذربایجان غربی، فارس، خوزستان، لرستان، سمنان و خراسان جنوبی) بررسی کردند. همین طور تاثیر سیاست کاهش میزان اسیدهای چرب ترانس در روغن خانوار را مورد بررسی قرار دادند.
به گزارش نکسترو به نقل از ایسنا، مطالعات نشان داده که مصرف مقادیر زیاد اسیدهای چرب ترانس و اشباع می تواند سبب افزایش ریسک بیماری های قلبی-عروقی و برخی سرطان ها شود. همینطور اسیدهای چرب ترانش افزایش کلسترول (LDL و HDL) را به دنبال دارد.
منابع غذایی حیوانی مانند انواع گوشت و محصولات لبنی به صورت طبیعی دارای اسیدهای چرب ترانس هستند ولی مصرف این نوع چربی به صورت گوشت و محصولات لبنی معمولا پایین است و اثرات مضری بر سلامت انسان ندارد. سهم عمده دریافت اسیدهای چرب ترانس از راه محصولات صنایع غذایی حاوی روغن های گیاهی نیمه هیدروژنه است.
این اسیدهای چرب ترانس صنعتی در خلال فرایند هیدروژنه کردن روغن های گیاهی به وجود می آید و دریافت بالای آنها افزایش ریسک بیماری های مختلف را به دنبال دارد.
یکی از موثرترین راهکارها در جهت ارتقای سلامت و کاهش بار بیماری های مزمن در جامعه، حذف روغن های گیاهی نیمه هیدروژنه حاوی اسیدهای چرب ترانس صنعتی از منابع غذایی است و سازمان جهانی بهداشت حذف اسیدهای چرب ترانس صنعتی را از تمام محصولات غذایی در دنیا ضروری اعلام نموده است.
در ایران روغن های گیاهی نیمه هیدروژنه که تا سال ۱۳۸۶ با عنوان روغن نباتی جامد شناخته می شد، منبع اصلی دریافت اسیدهای چرب ترانس بوده است. در دهه ۸۰ در خانوارهای ایرانی میزان مصرف این روغن ۱۲.۳ گرم برای هر نفر در روز، تخمین زده شده است. تا قبل از سال ۱۳۸۶ محدودیتی در زمینه میزان اسیدهای چرب اشباع و ترانس در روغن نیمه هیدروژنه وجود نداشت و در این سال برای ارتقای کیفیت روغن های خوراکی و سلامت تغذیه ای جامعه، محدودیت اسیدهای چرب اشباع و ترانس الزامی شد.
سیاست کاهش میزان اسیدهای چرب ترانس در روغن خانوار، تدریجی بوده و در دو دهه گذشته اقدامات زیادی برای تغییر ترکیب الگوی مصرف روغن های خوراکی برای ارتقای سلامت جامعه ایران، انجام شده است. با عنایت به اینکه پژوهشی در سالهای اخیر در مورد تأثیر این سیاست گذاری انجام نشده، پژوهشگران با انجام یک مطالعه الگوی مصرف کمی و کیفی این روغن ها را در خانوارهای شهری مراکز استانهای آذربایجان غربی، فارس، خوزستان، لرستان، سمنان و خراسان جنوبی بررسی کردند.
معیارهای انتخاب این استان ها بر مبنای سرانه میانگین مصرف روزانه اسیدهای چرب ترانس در مقایسه با میانگین کل کشور و پراکندگی استان ها بود. استان سمنان بعنوان پرمصرف ترین، استانهای آذربایجان غربی و خراسان بعنوان استانهای با مصرف بالاتر از میانگین کشور، فارس و خوزستان نماینده استانهای کم مصرف و استان لرستان بعنوان مصرف برابر با میانگین کل کشور، انتخاب شدند.
این مطالعه از اول اردیبهشت تا آخر تیرماه ۱۳۹۹ انجام شد و ۲۵۰ خانوار از مراکز شش استان مورد بررسی قرار گرفتند. مرکز هر استان به پنج بخش شمال، جنوب، مرکز، شرق و غرب تقسیم شد و در هر بخش یک مرکز بهداشتی درمانی به صورت تصادفی انتخاب و در هر مرکز بهداشتی، ۵۰ خانوار که پرونده فعال داشتند، به صورت تصادفی انتخاب شدند.
الگوی مصرف این خانواده ها در مورد انواع چربی و روغن های مورد استفاده برای پخت و پز و هم الگوی معمول خرید، مقدار خرید و... با استفاده از پرسش نامه جمع آوری شد.
در این مطاله هزار و ۳۲۸ خانوار حاضر به همکاری شدند. در این مطالعه بالاترین نرخ پاسخ دهی به سوالات در استان لرستان بود و استانهای خوزستان و فارس کم ترین پاسخ دهی را داشتند. میانگین بُعد خانوار در استان لرستان ۴.۰۳ نفر بود و بزرگ ترین بُعد خانوار در ارتباط با استان خوزستان (۴.۶ نفر) بود و سایر استان ها میانگین حدودا مشابه (۴ نفر) داشتند.
طبق بررسی ها استان آذربایجان غربی با میانگین ۵۷.۳۱ گرم برای هر نفر در روز، بیشترین میزان مصرف روغن و چربی ها را به خود اختصاص داد و کم ترین سرانه مصرف روزانه در استان فارس با میانگین ۴۶.۵۷ گرم برای هر نفر در روز بود.
در تمام خانوارهای شهری مراکز استانهای مورد بررسی، انواع روغن نیمه هیدروژنه (روغن خانوار)، روغن مایع و روغن مخصوص سرخ کردن، عمده روغن های مصرفی خانوارها را تشکیل می داد.
طبق بررسی های این مطالعه میزان اسیدهای چرب ترانس در روغن های نیمه هیدروژنه در مقایسه با دهه گذشته، ۹۵ درصد کاهش یافته و سهم مصرف خانوار حدود ۴۵ درصد کم تر شده است.
بر اساس این داده ها، به صورت کلی الگوی کیفی روغن های دریافتی در خانوارها بهبود یافته است. تغییر در نوع روغن های وارداتی، وضعیت تولید در کارخانه های روغن گیاهی، افزایش تولید روغن مایع و کاهش تولید روغن نیمه هیدروژنه خانوار، ورود روغن مایع مخلوط به سیستم توزیع، ورود محصولات جدید به بازار مصرف مانند روغن مخصوص سرخ کردن؛ از راهکارهای موثری بوده است که منجر به تغییر در الگوی مصرفی روغن خانوارها شده است.
به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ همینطور کاهش اسیدهای چرب ترانس به کمتر از 2 درصد در روغن خانوار از دیگر اقدامات مثبتی است که میتوان آنرا عنوان نمود. مقایسه پروفایل اسیدهای چرب روغن نیمه هیدروژنه در خلال دهه 80 و سال 1393 نشان داده است که میزان اسیدهای چرب اشباع در این روغن افزایش چشم گیری نداشته، در حالیکه اسیدهای چرب ترانس به مقدار قابل توجهی کاهش یافته، در نتیجه الگوی کیفی این روغن در خلال یک دهه بهبود یافته است.
در انجام این تحقیق؛ مینا اسماعیلی، مرتضی عبداللهی، مرجان عجمی و آناهیتا هوشیارراد؛ پژوهشگران انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به همراه زهرا عبداللهی و فروزان صالحی از دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، مشارکت داشتند.
یافته های این مطالعه، تابستان سالجاری به صورت مقاله علمی با عنوان «اثرات سیاست گذاری کاهش اسیدهای چرب ترانس بر دریافت آن در خانوارهای شش استان در ایران» در مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، انتشار یافته است.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب