مروری بر بررسی های یك رساله دكتری؛
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تا ۱۴۰۴ به اهداف خود می رسد؟
به گزارش نكسترو بررسی های یك مطالعه در مورد اجرای سند تحول آموزش و پرورش نشان داد كه نهادها و سازمان های مختلف انسجام كافی برای اجرای سند تحول ندارند. همینطور باآنكه نهادها مخالفتی با مضامین سند ندارند اما اصرار، اهتمام و جدیت كافی هم برای اجرا و پیاده سازی این سند ملی ندارند.
به گزارش نکسترو به نقل از ایسنا، از چند دهه قبل، توجه مدیران، برنامه ریزان و متفکران نظام تربیتی کشور به محدودیت های نظام آموزش و پرورش جلب شد. این محدودیت ها سبب عقب افتادن آحاد جامعه، دانش آموزان و نظام توسعه ملی از فرآیندهای اصولی و صحیح تعلیم و تربیت شده است.
این محدودیت ها سبب شد مسؤلان ارشد کشور و متخصصان نظام آموزش و پرورش به دنبال تنظیم سندی برای تحول نظام آموزش و پرورش برآیند.
تدوین سند تحول از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۰ با مشارکت متخصصان حوزه و دانشگاه انجام شد و این سند مسیر تحول آموزش و پرورش را از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۴ ترسیم کرده است.
از آن جا که بیشتر از ۸ سال از زمان تصویب و ابلاغ سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش گذشته است، نگرانی هایی درباره تاخیر پیشرفت اجرای سند وجود دارد.
بدین منظور پژوهشگران گروه روان شناسی تربیتی و علوم تربیتی دانشگاه شهید رجایی تهران و دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه؛ در مطالعه ای نقش بازیگران در رابطه با سند تحول آموزش و پرورش را در اجرا و پیاده سازی این سند بررسی کردند.
در این مطالعه که از نوع تحقیقات سیاست پژوهی و آینده پژوهشی است، «آزیتا اخلاقی»، «بهرام صالح صدق پور» و «مهدی نوید ادهم» مشارکت داشتند.
نقش نهادهای مختلف در دستیابی به اهداف سند تحول
برای انجام این مطالعه ابتدا لیستی از بازیگران (نهادها، سازمان ها و...) که در اجرای سند موثر هستند تهیه و ارتباط هر یک از آنها با مساله بررسی گردید.
بازیگرانی که با سند تحول موثر، ذی نفع یا مرتبط اند؛ مجلس شورای اسلامی، دولت، شورایعالی انقلاب فرهنگی، حوزه های علمیه، نهاد رهبری، سازمان برنامه و بودجه، شورایعالی آموزش و پرورش، وزارت آموزش و پرورش، احزاب سیاسی، خانواده ها، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، موسسات کنکوری، سازمان پژوهش و تالیف کتب درسی، صدا و سیما و... هستند.
برای جمع آوری داده های مورد نیاز؛ اسناد بالادستی و محتوای سند تحول بررسی گردید و با ۴۵ نفر از کارشناسان و مسؤلان دستگاه ها و نهادها مصاحبه های عمیق و دقیق انجام گرفت. همینطور پرسش نامه ای در اختیار این کارشناسان و خبرگان قرار داده شد تا اهمیت و نقش هر نهاد و سازمان در اجرای سند تحول را ارزیابی کنند.
با بررسی یافته های پژوهش و نظر این کارشناسان؛ مشخص شد که معلمان، سازمان پژوهش و تالیف کتب درسی، وزیر آموزش و پرورش، شورایعالی آموزش و پرورش، رسانه ملی، دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی، خانواده ها، مجلس شورای اسلامی، سازمان برنامه و بودجه، دولت، وزارت علوم، شورایعالی انقلاب فرهنگی، نهادهای غیر دولتی و مسؤلان محلی؛ در اجرای سند تحول آموزش و پرورش اهمیت بیشتری دارند.
ناهماهنگی نهادها و سازمان ها در رسیدن به اهداف سند تحول
هر چه انسجام و هماهنگی بین بازیگران کلیدی و موثر، بیشتر باشد، احتمال و امکان اجرای یک سند بیشتر می شود. یافته های این مطالعه نشان داد که از میان ۱۴ بازیگر کلیدی در اجرای این سند؛ حداقل پنج بازیگر زاویه جدی با یکدیگر و یا با سند تحول دارند. به قول پژوهشگران این مطالعه؛ «نتایج گویای شرایط کاملا نامتعادل حاکم میان بازیگران در رابطه با سند تحول است که اجرای سند را در آینده با مخاطراتی مواجه می کند».
از نظر خبرگان و متخصصان این حوزه؛ معلمان مهم ترین نقش را در اجرای سند به عهده دارند و آنها کم ترین امکان رقابت با سایر بازیگران را هم دارند.
طبق نتایج این مطالعه؛ دولت، مجلس، وزیر آموزش و پرورش، شورایعالی انقلاب فرهنگی و رسانه ملی، بیشترین نفوذ مستقیم و غیر مستقیم را در اجرای سند تحول دارند و در اجرای این سند، کم ترین نفوذ را معلمان دارند.
توافق نهادها و سازمان ها در مورد محتوای سند تحول
در این مطالعه نگرش، موضع و برنامه هر بازیگر در مورد محتوای سند مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که در مورد محورهای «تربیت دینی و اسلامی»، «تقویت هویت ایرانی اسلامی»، «جمع گرایی و جهانی اندیشی» و «کسب علم و دانش؛ بعنوان مأموریت ذاتی آموزش و پرورش» توافق زیادی بین بازیگران وجود دارد و شدت توافق میان آنها زیاد است. ولی در مورد اهدافی مثل «خلاقیت هنری»، «معلم محوری و مدرسه محوری» و «بازنگری در برنامه های درسی» کم ترین توافق میان بازیگران وجود دارد.
یافته های این مطالعه نشان داده است که «نوعی انسجام و هماهنگی کلی میان بازیگران درباره اجرای سند وجود دارد. به این مفهوم که مخالفت جدی در بین چهارده بازیگر (علیه همدیگر) وجود ندارد. هر چند فاصله ای بین چند نهاد خاص مثل سازمان برنامه، وزارت علوم و سازمان صدا و سیما وجود دارد».
همینطور مشخص شد که اغلب بازیگران دیدگاه مخالف و مغایری با سند تحول آموزش و پرورش ندارند، اما برای اجرای تمام اهداف سند، همدلی، اهتمام، اصرار و جدیت از جانب تمام بازیگران وجود ندارد. بنابراین؛ پژوهشگران این مطالعه می گویند «در چشم انداز آینده نمی توان انتظار داشت که سند با سرعت و جامعیت کافی اجرا و پیاده سازی شود».
به قول پژوهشگران این مطالعه: «به عنوان نمونه و بر مبنای تحقیقات مختلف پیمایشی؛ خانواده های ایرانی دغدغه های مراجع رسمی در زمینه هویت اسلامی یا مسائل تربیتی را ندارند و بیشتر نگران مسائل علمی و آموزشی مدرسه و حداکثر کنکور فرزندان هستند. همینطور نهادی مانند رسانه ملی عموما درگیر کلاس های کنکور و کسب درآمد از حوزه آموزش عمومی است تا اجرای مفاد سند تحول».
راهکارهایی برای اجرای بهتر سند تحول آموزش و پرورش
پژوهشگران در مورد راهکارهای اجرای هر چه بهتر سند تحول آموزش و پرورش پیشنهاداتی را مطرح می کنند:
- ادامه تعاملات جدی شورایعالی آموزش و پرورش و شورایعالی انقلاب فرهنگی (به عنوان متولیان اصلی سند تحول) با تک تک بازیگران کلیدی و ایجاد فضای سازگاری نهادی و توجیه آنان، برای جلب مشارکت و همکاری در اجرا و پیاده سازی سند تحول
- گفتمان سازی درباره سند تحول و تبیین و سفارش به نخبگان؛
- ایجاد عزم ملی با آموزش ذی نفعان به خصوص معلمان و خانواده ها؛
- استفاده از ظرفیت های قانونی برای مشارکت همه بازیگران؛
- حرکت به سمت حکم رانی اجتماعی و غیر کنترلی و غیر دستوری و جلب مشارکت همه بازیگران؛ بعنوان راهبرد اصلی اجرا و پیاده سازی سند تحول.
این مطالعه، رساله دکتری «آزیتا اخلاقی»؛ پژوهشگر رشته روان شناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه بوده است.
یافته های این پژوهش به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «آینده پژوهی اجرای اهداف سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در افق ۱۴۰۴» در فصل نامه علمی مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی؛ انتشار یافته است.
منبع: نكسترو
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب