مروری بر كارنامه یك معاون وزیر؛
از كوشش برای مقابله با تخلفات علمی تا گلایه های پی درپی در مورد بودجه
در ایام گذشته با حكمی از جانب منصور غلامی، دو سال و نیم سكانداری مسعود برومند، معاون پژوهشی وزارت علوم بر این مسند به پایان رسید. در دوران مسئولیت وی تلاش ها برای مقابله با تخلفات علمی در پژوهش ها نهایتا به ابلاغ آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی منجر گردید و وی كوشش كرد حلقه واسطی میان دانشگاه و صنعت ایجاد كند اما این همه انتظارات دانشگاهیان از معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم نبود.
به گزارش نکسترو به نقل از ایسنا، آبان ۱۳۹۶ وزیر علوم دکتر مسعود برومند را به سمت معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم منصوب نمود. برومند که متولد ۱۳۳۷ در آبادان است دوره کارشناسی خویش را در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه مهندسی نفت آبادان گذرانده و در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه بیرمنگام تحصیل کرد. او دکترای مهندسی مکانیک خویش را از دانشگاه کرانفیلد در انگلستان دریافت کرده و دانشیار دانشکده هوافضای دانشگاه صنعتی امیرکبیر است و قبل از آبان ۹۶ هم معاون پژوهش و فناوری این دانشگاه بود. او پس از دکتر وحید احمدی، روی کار آمد.
وحید احمدی، عضو هیئت علمی تربیت مدرس بود که در سال ۱۳۹۲ معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم شد. احمدی در دوران معاونت خود گام هایی برای تصویب آیین نامه قانون اختصاص یک درصد اعتبارات دولتی به امر پژوهش برداشت و استارت پشتیبانی از پارک های علم و فناوری و شرکت های دانش بنیان را زد. در سال ۱۳۹۶ و در ماه های پایانی معاونت احمدی، سهم ایران در تولید مقالات کیفی ۲.۲ درصد بود.
برومند در سال ۱۳۹۶ جانشین وی در معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم شد و میراث احمدی در حوزه پژوهش و فناوری آموزش عالی را تحویل گرفت.
بررسی سوابق مسعود برومند نشان داده است به همان اندازه که در حوزه پژوهش فعال بوده با صنایع هم ارتباط موثری داشته است. در واقع انتخاب برومند از جانب وزیر علوم احیانا نشان از این داشت که عزمی برای توسعه و توسعه پژوهش های فناورانه و ایجاد ارتباط میان صنعت و دانشگاه در وزارت علوم وجود داشته است.
برومند در ماه های اول مسئولیت خود، بخشنامه ای به روسای دانشگاه ها درباره لزوم برنامه ریزی دانشگاه ها برای رشد اشتغال فارغ التحصیلان خود ابلاغ نمود. یکی از کلیدواژه های سخنان او "اکوسیستم نوآوری" بود. وی معتقد بود برای حرکت دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی به سمت حل مشکلات و معضلات کشور باید در آموزش عالی تغییر پارادیم صورت بگیرد و یک اکوسیستم نوآوری ایجاد شود.
برومند درباره برنامه های اجرایی وزارت علوم برای ایجاد نوآوری در کشور اظهار داشته بود: نخستین گام در این حوزه، تشکیل تیم های کاری پژوهشی کوچک به سرپرستی اساتید برجسته است و مهارت آموزشی به دانشجویان، بازبینی در ساختار اجرایی و تجهیزات آزمایشگاهی و تشکیل سازمان های پیشرو گام های بعدی در این فرآیند به شمار می روند.
یکی از طرح های قابل توجهی که در دوران معاونت برومند در وزارت علوم عنوان شد تدوین آیین نامه فرصت مطالعاتی اعضای هیئت علمی در جامعه و صنعت بود. به باعث این آیین نامه، در شیوه نامه وزارت علوم از سال ۱۳۹۸ گذراندن دوره فرصت مطالعاتی برای اعضای هیئت علمی پیمانی و رسمی آزمایشی الزامی شده و اعلام گردید اعضای هیئت علمی رسمی هم با گذراندن این دوره از مزایای تشویقی آن بهره مند خواهند شد. بر طبق این آیین نامه اعضای هیئت علمی جوانی که در ابتدا وارد دانشگاه می شوند بسته به رشته ای که دارند باید مدتی را در جامعه یا صنعت بگذرانند.
ستاپ چه شد؟
در دوران مسئولیت معاون سابق پژوهشی وزیر علوم، یکی از مهم ترین طرح ها، ستاپ بود. در پایلوت این طرح که به نقل از برومند قرار بود از مهر ماه ۱۳۹۷ اجرایی شود، موضوعاتی که نیازها و چالش های کشور در هر کدام از شاخه های علوم انسانی و فنی مهندسی است به صورت فراخوان عرضه می شود و اعضای هیات علمی می توانند برای اجرای این طرح درخواست و پیشنهاد بدهند. البته طبق اخبار انتشار یافته اجرای این طرح برای پروژه های دوره دکتری و کارشناسی ارشد و دانشجویان پسا دکتری هم مطرح و منابع مالی آن تأمین شده است ازاین رو اعضای هیات علمی که طرح خوبی از نظر کیفیت اجرا عرضه بدهند می توانند برنده واقعی اجرای طرح شوند.
برومند درباره ستاپ گفته بود اگر در اجرای پایلوت طرح مشکلی نباشد، از سال ۱۳۹۸ بر مبنای بند ط تبصره ۹ این طرح به صورت کلی به مرحله اجرا گذاشته می شود البته به شرطی که سازمان برنامه و بودجه و همینطور مجلس منابع لازم را در اختیار وزارت علوم قرار بدهند. به نظر می آید پس از گذشت دو سال از زمانی که قرار بود پایلوت این طرح اجرایی شود، هنوز اجرای آن میسر نشده چون که محسن شریفی، مدیرکل دفترسیاستگذاری وبرنامه ریزی امورپژوهشی وزارت علوم، ۳۱ اردیبهشت سالجاری اعلام نموده بود سامانه ستاپ تا آخر خرداد راه اندازی می شود.
اما از بعد رسانه ای هم آنچه از برومند در رسانه ها انعکاس یافته عموما صحبت هایی است که وی در نشست هایی با معاونان پژوهشی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی داشته است. وی در دوران مسئولیت خود در همان مصاحبه های معدودی که با خبرنگاران داشت از کمبود بودجه پژوهشی کشور گلایه کرده بود. وی بارها تاکید کرده بود شرکت های سودده، بانک ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت مکلف اند در اجرای تکالیف قانونی مربوط حداقل ۴۰ درصد از هزینه امور پژوهشی خویش را به حساب خاصی نزد خزانه داری کل کشور واریز نمایند. او اردیبهشت سال ۱۳۹۸ اعلام نموده بود که تنها ۶۰ درصد بودجه پژوهشی سال ۱۳۹۷ تخصیص یافته است.
معاون پژوهشی سابق وزیر علوم سال قبل اعلام نموده بود: ۴۰ میلیون یورو برای تجهیز دانشگاه ها در نظر گرفته شده است اما با این مبلغ نمی توان همه ی تجهیزات مورد نیاز دانشگاه ها را خریداری کرد. وی در نشست خبری خود در در سال ۹۷ با اشاره به عملکرد دستگاه ها در زمینه اختصاص یک درصد اعتبارات پژوهشی اظهار داشته بود: از این محل ۸۵ میلیارد تومان به امر پژوهش اختصاص یافته که در این حوزه وزارت نفت و بهداشت بیشترین عملکرد را داشته اند. امیدوارم با عرضه راهکار در سال ۹۸ این قانون به وضع بهتری اجرایی شود.
مقالات پراستناد همچنان مایه مباهات
یکی از معیارهایی که امروزه از جانب نهادهای مختلف برای نمایش رشد و ارتقای سطح علمی کشور بیان می شود تعداد مقالات پراستناد و داغ است. در سال ۱۳۹۸ و در دورانی که برومند معاون پژوهشی وزیر علوم بود رتبه ایران در انتشار مقالات داغ در دنیا ۱۶ و در مقالات پراستناد ۱۹ اعلام گردید.
وی در اولین جلسه خبری خود در سال ۱۳۹۶ با اشاره به توجه دانشگاه ها به انتشار مقالات خود در مجلات معتبر جهانی، اظهار داشت: بر این اساس در سال ۲۰۱۶ از ۱.۹ درصد مقالات جهانی چاپ شده حدود ۲.۹ درصد آن جزو مقالات پر استناد بوده اند که این نشان داده است کمیت از کیفیت پیشی گرفته است.
او در سال ۱۳۹۷ هم اعلام نموده بود که پژوهشگران ایرانی هم اکنون سه درصد مقالات برتر دنیا را تولید می کنند. بر مبنای آن چه در دیگر رسانه ها آمده است، مقالات برتر (Top papers) به گروه اندکی از مقالات اطلاق می شود که تعداد استنادهای زیادی را دریافت کرده اند. این مقالات به نام مقالات یک درصد و یک دهم درصد برتر هم شناخته می شوند که شامل مقالات پراستناد و داغ است. در سال ۱۳۹۸ هم ایران چهار درصد مقالات داغ دنیا را تولید می کرد.
اما در همین دورانی که کمیت و کیفیت مقالات مایه ی مباهات آموزش عالی معرفی می شد، برخی از استادان دانشگاه در گفت وگوهایی که با ایسنا داشتند بارها از توجه بیش از اندازه سازوکارهای وزارت علوم به تعداد مقالات استادان و رشد روز افزون مقالات بی کیفیت گلایه کرده بودند.
از سوی دیگر یکی از مهم ترین رخدادهای حوزه پژوهش در دوران برومند، کوشش برای تصویب آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی بود. در سال ۱۳۹۵ بود که پای تخلف های علمی پژوهشگران ایرانی به مجله ی معتبر نیچر رسید و در سال های بعد از آن، تقلب در رساله ها و رونق دکان های رساله نویسی هم به اوج خود رسید. اواخر سال ۱۳۹۶ برومند با اشاره به تدوین آئین نامه اجرایی قانون مقابله با تخلفات علمی اظهار داشته بود: پیش نویس اولیه آئین نامه اجرایی قانون مقابله با تقلب و تخلفات علمی که ترجیح می دهم با نام "اخلاق پژوهشی" از آن یاد کنم قبلا توسط معاونت حقوقی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس شورای اسلامی ارسال شده است.
این آیین نامه نهایتا در جلسه هیئت دولت هم تصویب گردید و پارسال توسط معاون اول رئیس جمهور ابلاغ گردید.
وزارت علوم و کرونا
فعالیت های معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم در دوران انتشار کرونا هم معطوف به این مساله شد. برومند در ایام پایانی سال قبل اعلام نمود ۶۱ شرکت در مجموعه وزارت علوم برای مقابله با کرونا فعال شده اند. وی در در نشست مدیران ارشد وزارت علوم با معاون اول رئیس جمهوری که ۲۶ خرداد برگزار گردید درباره محصولات تولید شده توسط پارک های علم و فناوری در دوران انتشار کرونا اظهار داشت: در این زمان بیشتر از ۴۵۰ شرکت در حوزه کرونا بیشتر از یک میلیون ماسک در روز و بیشتر از یک و نیم میلیون لیتر مواد ضدعفونی در روز تولید کرده اند و بیشتر از ۱۵۰ شرکت در حوزه تجهیزات از قبیل ونتیلاتور، کیت های تشخیص، مخازن اکسیژن، دماسنج های غیر تماسی و لباس های حفاظتی فعال بوده اند.
فعالیت های وزارت علوم در جهت مقابله با کرونا در حالی پیگیری می شد که بعضی از استادان دانشگاه ها معتقدند نهاد آموزش عالی در دوران انتشار کرونا موفق به حل مسائلی که این ویروس در جنبه های مختلف زندگی مردم جامعه بوجود آورده بود، نشده است و یکی از استادان دانشگاه در این خصوص که انتشار کرونا منجر به « باز شدن دکان جدیدی در مقاله نویسی» شود ابراز نگرانی کرده است.
اما بعد از دوره دو سال و نیمه ی مسئولیت برومند در نهایت روز گذشته، غلامحسین رحیمی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس از جانب وزیر علوم جایگزین مسعود برومند شد و در حکم دیگری هم مسعود برومند به سمت مشاور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری انتخاب شد. رحیمی می تواند علاوه بر ادامه ی مسیر تلاشهای برومند برای تحکیم ارتباط دانشگاه و صنعت، گام های جدی تری برای برآوردن انتظارات دانشگاهیان خصوصا در زمینه چالش های حوزه مقاله نویسی بردارد.
منبع: نكسترو
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب